Badam, doświadczam, odkrywam
Dzieci w wieku 3-6 zadają mnóstwo pytań, a odpowiedź na niektóre z nich może być prawdziwym wyzwaniem dla niejednego naukowca. Poprzez pytania próbują zrozumieć otaczający ich świat. Badania dowodzą, że jest to dość skuteczny sposób, bowiem już
w żadnym innym okresie nie nastąpi tak wielki przyrost ich wiedzy.
Nauczyciele na wszystkich stopniach edukacji, wykorzystują stawianie pytań jako strategię uczenia. Niestety coraz częściej zdarza się, że ilość stawianych pytań przez nauczyciela jest tak duża, że uczniowie nie są wstanie na nie odpowiedzieć . Wówczas pytania pozostają bez odpowiedzi lub odpowiada na nie nauczyciel. W ten oto sposób uczeń zostaje całkowicie wyciszony, traci zainteresowanie lekcją i gwałtownie spada jego motywacja do nauki.
Nauczanie kształtujące, zwróciło uwagę na istotę pytań kluczowych w projektowaniu lekcji. Pytanie kluczowe wyrażone w języku dobrze zrozumiałym dla ucznia, w celu pobudzenia wrodzonej jego ciekawości, to zapewne dobry początek dla procesu poznawczego ucznia. Jednak jest to inicjatywa wynikająca z potrzeb nauczyciela, któremu przyświeca cel realizacji treści podstawy programowej. Uczniowie w zespole klasowym są na różnym stopniu zaawansowania wiedzy ogólnej, który jest zależny od doświadczeń osobistych ucznia jego środowiska rodzinnego, oraz dostępu do ośrodków; kultury
i popularyzacji nauki. Pytania stawiane przez ucznia, zawsze są adekwatne do jego poziomu abstrakcyjnego pojmowania świata, a chęć zaspokojenia ciekawości motywuje do nauki.
Pozostaje jeszcze jedna kwestia, zachęcenia uczniów do stawiania pytań. Przygotowana innowacja pedagogiczna metodyczno-wychowawcza ”Kto pyta nie błądzi” To zajęcia wzmacniające więzi koleżeńskie w zespole klasowym, a co za tym idzie poczucie bezpieczeństwa uczniów. Akceptacja rówieśnicza obniża lęk przed publicznym wystąpieniem, zachęca do wymiany myśli oraz wspólnej pracy.
I. Założenia cyklu "Badam, doświadczam, wnioskuję"
Proponowane zajęcia pozalekcyjne skierowane do uczniów szkoły podstawowej. Uczestnicy mają nabyć umiejętność stawiania pytań otwartych, stanowiących podstawę dialogu.
W przeciwieństwie do modelu tradycyjnej lekcji, na zajęcia powinny być zdominowane aktywnością uczniów. Dlatego uczestnicy pracują w zespołach wg przypisanych ról; koordynatora, badacza, sprawozdawcy. Istotna jest tu ZASADA RÓWNOŚCI- „Bez względu jaką rolę pełnię w zespole wszyscy jesteśmy równie ważni”. Uczeń zmienia rolę na kolejnych zajęciach.
Na zajęciach uczniowie wykonują proste doświadczenia, ich celem nie jest dopełnienie wiedzy programowej, aczkolwiek najłatwiej uczymy się przez zabawę, dlatego nauczyciel zapewni uczniom możliwość wykorzystania różnorodnych przyrządów pomiarowych, oraz dobierze doświadczenia z różnych dziedzin naukowych. Po cyklu 5 zajęć uczniowie wspólnie podejmują decyzję, jakie doświadczenie chcą zaprezentować. Jest to bardzo ważny moment dla uczestników zespołu, sami dokonują wyboru, za który biorą odpowiedzialność. Kolejny cykl doświadczeń uczestnicy odbędą w nowych zespołach.
II Cel ogólny: Wsparcie postawy poznawczej uczniów.
III Cele podrzędne:
- Łagodne przejście od myślenia opartego na spostrzeganiu do myślenia pojęciowego.
- Wyrobienie nawyku stawiania pytań otwartych.
- Wdrożenie do wykonywania notatek .
- Podniesienie sprawności manualnej ucznia.
IV Cele wychowawcze:
- Budowanie relacji rówieśniczych na podstawie wzajemnego szacunku i zrozumienia.
- Rozwijanie troski o bezpieczeństwo własne i innych osób
- Kształtowanie współpracy w ramach pracy zespołowej
- Rozwijanie umiejętności prezentacji publicznej
V Organizacja zajęć :
- Tworzenie grupy
Uczniowie pracują w grupach mieszanych 4-5 osobowych, na każdych zajęciach uczniowie mają przypisane funkcje:
K- koordynatora
S- sprawozdawcy
B1-badacz 1,
B2-badacz-2,
B3-badacz-3
Cykl pracy grupy 5 jednostek lekcyjnych, na każdej lekcji następuje zmiana funkcji .
Po zakończeniu cyklu, zespół przystępuje do prezentacji jednego wybranego doświadczenia .
- Organizacja przestrzeni:
Ławki ułożone w wyspy, każdy zespół pracuje na swojej wyspie. Część wyspy od ciągu komunikacyjnego pozostaje wolna , tak by nauczyciel miał swobodny dostęp do obserwacji i interwencji.
Stolik przedmiotowy- na nim nauczyciel udostępnia uczniom niezbędne do wykonania doświadczenia przedmioty.
Dostęp do źródła wody.
- Schemat zajęć
- Czynności organizacyjne,
- Wprowadzenie do zajęć obrazem lub tekstem,
- Rozdanie koordynatorom kopert z przepisem doświadczenia,
- Koordynator zapoznaje grupę z informacją o doświadczeniu, jeżeli grupa ma wątpliwości bądź nie rozumie przepisu to koordynator korzysta z konsultacji
z nauczycielem. - Badacze gromadzą niezbędny sprzęt (zabierając przedmioty ze stolika przedmiotowego)
- Gdy zespół wykona doświadczenie, stara się wymyślić jak najwięcej pytań dotyczących czynników, które mogły by mieć wpływ na efekt końcowy doświadczenia.
- Zespół przedstawia pytania nauczycielowi i razem decydują , które można zweryfikować doświadczalnie.
- Sprawozdawca posługując się kartą sprawozdawcy wykonuje notatkę z przebiegu pracy grupy.
- Zespół zapoznaje się z notatką sprawozdawcy i stawia dwie gwiazdki przy fragmentach ,za które chce pochwalić sprawozdawcę oraz trójkącik w miejscu gdzie chcieliby zaproponować zmianę.
Powyższe treści (działu: badam, doświadczam, odkrywam) zostały przygotowane przez Beatę Szymczak.