Zdrowie nauczycieli w okresie nauczania zdalnego w czasie pandemii

Po dwóch latach pandemii i wielu rozmowach z nauczycielami postanowiłam przeprowadzić badania ankietowe, których celem było ukazanie stanu zdrowia psychicznego oraz fizycznego tej grupy zawodowej. Miałam poczucie, że pandemia pozostawi trwały ślad na zdrowiu nauczycieli będących jednym z najważniejszych filarów naszej edukacji. W badaniu wzięło udział 100 respondentów. Wnioski i wyniki przedstawiłam w niniejszym artykule.

W ankiecie pojawiło się pytanie dotyczące czasu spędzonego przy komputerze przed pandemią i w jej trakcie. Okazało się, że przed epidemią COVID-19 zdecydowana większość nauczycieli (73%) spędzała przed monitorem od 2 do 4 godzin, natomiast wraz z jej rozwojem, i gdy ogłoszono lockdown, sytuacja uległa zmianie. Ilość spędzanego czasu przy komputerze stopniowo wzrastała i w 2020 roku zdecydowana większość nauczycieli (64%) pracowała od 6 do 11 godzin dziennie.

Gdy zapytałam nauczycieli o czas poświęcony na sport oraz ruch przed pandemią i w jej trakcie okazało się, że tylko o 2% spadła aktywność fizyczna i zmniejszył się czas poświęcany na ruch (Być może jego ilość przed pandemią była znikoma i respondenci nawet tego nie dostrzegli). Lecz pomimo tego, że nauczyciele zadbali
w pandemii o swoją higienę pracy i starali się wygospodarować, z kurczącego się czasu wolnego, przerwę na ruch, to na pytanie: Jak oceniają swoją sprawność fizyczną i psychiczną w odniesieniu do trwającej dwa lata pandemii, 76% nauczycieli stwierdziło, że pogorszył się im wzrok, 66% zauważyło u siebie szybszą męczliwość, u 64% ankietowanych pojawiły się bóle pleców, u 50% zmniejszył się zakres ruchu, u 4% pojawiła się depresja, a u 2% nerwica i pogorszenie stanu psychicznego. Spędzanie wielu godzin przy komputerze w bezruchu spowodowało,
iż 68% respondentów zaobserwowało u siebie przyrost masy ciała i wzrost wagi.

Zgromadzone dane metodą ankietową pokazują, że praca zdalna, zamknięcie w czterech ścianach i wielogodzinne spędzanie czasu przed ekranem monitora mają zły wpływ na zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne nauczycieli. Wymuszona praca w domu zaburzyła równowagę pomiędzy sferą zawodową a życiem osobistym
i wypoczynkiem.

Nadwaga prowadzi do chorób dietozależnych oraz do degradacji narządu ruchu, a izolacja i obostrzenia przedłużają stres.

– Większość ludzi potrafi zaadoptować się do sytuacji wyjątkowej; następuje wtedy zdrowa mobilizacja. Jednakże w sytuacji wydłużającego się stresu spowodowanego złym stanem zdrowia, brakiem czasu dla rodziny i siebie, dolegliwościami fizycznymi następuje wyczerpanie możliwości adaptacji ludzkiej psychiki – potwierdza dr n. med. lekarz psychiatra Jan Brykalski, w komentarzu zamieszczony przez Klinikę Allenort.

Przedłużający się stres zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń depresyjnych i lękowych. Gdy do tego dodamy sytuację związaną ze strachem przed chorobą zakaźną, pojawi się problem z brakiem kontroli nad rzeczywistością.

Wyniki te są niepokojące, wiadomo bowiem, że pogorszenie samopoczucia łączy się
z rzadszym podejmowaniem zachowań zdrowotnych, co dodatkowo może negatywnie wpływać na stan zdrowia.

Podsumowując, zdrowie emocjonalne i somatyczne, sposób odżywiania, a także aktywność fizyczna są ze sobą ściśle związane i tylko pielęgnując równowagę pomiędzy sferą zawodową a prywatną, zachowując rytm dnia,
do którego byliśmy przyzwyczajeni, zadbamy o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne. Możliwość zachowania własnego rytmu dnia, w zgodzie ze sobą i swoimi możliwościami, da poczucie bezpieczeństwa oraz stabilności,
a to natomiast przełoży się na jakość wykonywanej pracy nauczyciela.

Katarzyna Szembiot-Pietrzak

nauczyciel Szkoły Podstawowej nr 4 w Pruszczu Gdańskim
i były wieloletni pracownik OKE w Gdańsku

Źródło: Katarzyna Szembiot-Pietrzak