Filozofuję, więc JESTEM

"Pytania otwierają drogę do poznania, odpowiedzi drogi tej nie zamykają" (Wiesław Łukaszewski).

Niedawno uczestniczyłam w wyjątkowym spotkaniu w Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku.

"Ekofilozof? Dlaczego? Skąd? Jak? - edukacja filozoficzna dla uczniów_uczennic ciekawych świata" to szkolenie, które poprowadziła Dominika Ringwelska - konsultantka PCEN-u.

- W myśl założenia: poznaję, snuję refleksje, generuję pomysły, działam już następnego dnia zdobytą wiedzę zabrałam na zajęcia do Pałac Młodzieży w Gdańsku, by w Pracowni literackiej oddać głos młodym filozofom_filozofkom. Poniżej przedstawiam filozoficzne zadania - wyzwania, które warto zabrać w edukacyjną przestrzeń.

- Filozoficzne wyzwanie nr 1.

DZIWI MNIE... (zapytałam dzieci o to, co dziwi je, gdy myślą o szkole, o przyrodzie, o ludziach). Odpowiedzi zapisywane na karteczkach i przyczepione do tablicy stały się punktem wyjścia do rozważań.

Odpowiedzi dzieci (kilka przykładów):

Szkoła: dziwi mnie, że w szkole najczęściej siedzi się w ławkach, że niektórzy nauczyciele podcinają skrzydła, że są zadawane prace domowe.

Ludzie: dziwi mnie, że ktoś potrafi udawać przyjaciela, dziwią mnie ludzie, którzy się kłócą, wywołują wojny, choć widzą, jak niewinni cierpią.

Przyroda: dziwi mnie (zachwyca), jak przyroda potrafi się odradzać, dziwi mnie piękno i mądrość przyrody.

- Filozoficzne wyzwanie nr 2.

PUDEŁKO Z PYTANIAMI, czyli jakie pytania chcę zadać? Złote pudełko zapełniło się zapisywanymi w skupieniu i ciszy ważnymi dla dzieci pytaniami. Głośne odczytywanie ich stało się okazją do snucia refleksji o sztuce zadawania pytań, szukania odpowiedzi i próbie zrozumienia złożoności świata.

- Filozoficzne wyzwanie nr 3.

Czytanie fragmentu "Świata Zofii" Josteina Gaardera o Zofii Ammundsen, która pewnego dnia dostaje przesyłkę z pytaniem "Kim jesteś?", "Co to jest świat?", "Skąd wziął się świat?". Rozmowa z wykorzystaniem rutyny myślenia krytycznego: Widzę - Myślę - Zastanawiam się pomogła uważnie spojrzeć na bohaterkę, którą te pytania 'zmusiły do szukania rozwiązań zagadek wszechświata'. Tak rozpoczął się fascynujący kurs filozofii.

- Filozoficzne wyzwanie nr 4.

Jakie cechy charakteru mają filozofowie? Co ich wyróżnia? Powstały portrety mędrców pisane słowami: odważny w myśleniu, lubi zadawać pytania, jest ciekawy, otwarty na dyskusje, ciągle próbuje coś zrozumieć, nie poddaje się, ma odwagę myśleć inaczej niż wszyscy.

- W starszej grupie wyzwanie filozoficzne polegało m.in. na przeczytaniu pięknego opowiadania "Książka" filozofa Doktor Jarosław Marek Spychała (w: "Nieznane kolory świata. Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki" Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu), zadaniu pytań (Co widzisz, słyszysz, czujesz? O czym myślisz? Nad czym się zastanawiasz?) w odniesieniu do tekstu.

Pojawiły się odp.:

- Widzę słowa: koniec - nowy początek, zwykłość - (nie)codzienność, fascynacja - niepamięć.

- Widzę własne wspomnienia - refleksje dotyczące mojego pisania.

- Myślę, że z biegiem czasu człowiek zaczyna mieć potrzebę zapisywania swojego życia, by nie umykało to, co naprawdę się liczy.

 

To były wyjątkowe zajęcia z dociekań filozoficznych, na które od lat zapraszam dzieci_młodzież. Przed nami kolejne spotkania z filozofią. Wszystko po to, żeby m.in.:

- wyrabiać nawyk samodzielnego, krytycznego myślenia,

- kształtować uważność na problemy otaczającej rzeczywistości i dążyć do jej zrozumienia,

- uczyć trudnej sztuki stawiania pytań i wyrabiać potrzebę szukania na nie odpowiedzi,

- kształtować umiejętność formułowania i uzasadniania własnego stanowiska,

- tworzyć bezpieczną przestrzeń do myślenia odbiegającego od schematów.

(w: "Granice autonomii teorii i praktyki edukacyjnej, t.II, s. 318).

Warto_trzeba filozofować z dziećmi!

 

Justyna Wołoszyk - Brzezińska, doradczyni metodyczna ds. języka polskiego w PCEN